ΠΕΡΙΣΟΤΕΡΕΣ ΕΝΤΟΛΕΣ

Οπως είδαμε, ένας τρόπος για να δημιουργήσουμε ένα αρχείο στο UNIX είναι να χρησιμοποιήσουμε κάποιον EDITOR (συντάκτης κειμένου). 

$ ed new 
a 
Don't put off for tomorrow what you can do today, 
because if you enjoy it today 
you can do it again tomorrow 
. 
w 
q 
$ cat new 
Don't put off for tomorrow whar you can do today 
because if you enjoy it today 
you can do it again tomorrow
$ 

Αν θέλουμε να δούμε πόσο μεγάλο είναι ένα αρχείο μας με την εντολή "wc" (word-counter) μπορούμε να μετρήσουμε πόσες γραμμές, λέξεις και χαρακτήρες περιέχει το αρχείο μας. 

$ wc new 
4   21   103   new 
$ 

Το αρχείο new έχει 4 γραμμές, 21 λέξεις, 103 χαρακτήρες.

Με την εντολή "grep" έχω τη δυνατότητα να δώ αν κάποια συγκεκριμμένη σειρά από χαρακτήρες (string) περιέχεται μέσα στο αρχείο μου και σε ποιά γραμμή: 

$grep because new              (ψάχνω για το because στο new ) 
because if you enjoy today 
$ 

μου δίνει την γραμμή που περιέχει το because. Με το grep επίσης μπορώ να δώ τις γραμμές που δεν περιέχουν κάποια σειρά από χαρακτήρες: 

$grep -v tomorrow                       (θέλω τις γραμμές που δεν περιέχουν το tomorrow) 
what you can do today because if you enjoy it today 
$ 

Το -v λέγεται option (όρισμα, παράμετρος) του grep (κάτι που το ζητάω προαιρετικά σαν επιλογή). Οι περισσότερες εντολές στον UNIX δίνουν διάφορες προαιρετικές δυνατότητες (options) π.χ. η εντολή ls: 

ls -a  (δείχνει και το μέγεθος των αρχείων) 
ls -f   (δείχνει πoιά αρχεία μου είναι directories) 

Ο τρόπος που δηλώνονται τα ορίσματα (options) διαφέρει από εντολή σε εντολή. 

Μία άλλη εντολή στον UNIX είναι η εντολή "sort" που μου επιτρέπει να ταξινομήσω το αρχείο μου (π.χ. κατά αύξουσα σειρά) : 

$sort new 
because if you enjoy it today 
don't put for tomorrow what you can do today 
you can do it tomorrow 
$ 

Μία άλλη πολύ χρήσιμη εντολή (ειδικά για προγραμματιστές) στο UNIX είναι η εντολή diff που μας δίνει σε ποιά σημεία διαφέρουν δύο αρχεία. Αλλά ας δούμε μερικές ακόμη εντολές και τι κάνουν. 

Και πρώτα τις εντολές που έχουμε χρησιμοποιήσει προηγουμένως.
date: δίνει την ημερομηνία και την ώρα του συστήματος 
who: δείχνει ποιοί χρήστες είναι στο σύστημα αυτή την στιγμή (έχουν κάνει login) 
echo: εμφανίζει στην οθόνη μας ότι του δώσουμε 
ed: πρόκειται για συντάκτη κειμένου (γραμμής, line editor ) 
vi: συντάκτης κειμένου (οθόνης, screen editor). Ο πιό δημοφιλής συντάκτης κειμένου στο UNIX
ls / ls <directory>:  δείχνει τα ονόματα των αρχείων (κατάλογο) που υπάρχουν σε συγκεκριμμένο directory. Αν δεν του δώσουμε directory, δίνει τα αρχεία του directory που δουλεύουμε. Χρησιμα ορίσματα: -l (πολλές πληροφορίες), -F (κάνει διάκριση αρχείων/directories,  -a (όλα τα αρχεία), -c (κατα χρονολογική σειρά) 
cat /cat <αρχείο>...<αρχείο>: εμφανίζει τα περιεχόμενα του αρχείου (ή των αρχείων) που του ορίζουμε. Αν δεν του ορίσουμε αρχείο(α) τότε επαναλαμβάνει ότι του πληκτρολογήσουμε. 
more: το ίδιο με το cat. Εμφανίζει τα περιεχόμενα ανά οθόνη. Για να δούμε την επόμενη οθόνη πατάμε το πλήκτρο <SPACEBAR> (κενός χαρακτήρας). Εχει και άλλες δυνατότητες. Δοκιμάστε το "?" όταν εκτελείται η εντολή για περισότερες πληροφορίες. 
mv / mv <path>/<αρχείο1> <path>/<αρχείο2> : αλλάζει το όνομα ενός αρχείου. Επίσης μπορεί να μεταφέρει αρχεία από κάποιο directory σε ένα άλλο (οταν τα directories βρίσκονται σε διαφορετικές περιφερειακές μονάδες).
Π.χ: mv file1 file2 ή mv file1 /u/kostas/file2 ή mv /u/kostas/file .. 
cp / cp <path>/<αρχείο1> <path>/<αρχείο2>: δημιουργεί αντίγραφα κάποιου(ων) αρχείου(ων) π.χ. cp file1 file2 
Oρισμα: -r (διαγραφή directory) 
rm / rm <path>/<αρχείο(α)>: διαγράφει τα συγκεκριμένα αρχεία από κάποιο directory. Π.χ. rm file1 
Ορίσματα: -I (ζητά επιβεβαίωση) -r (διαγράφει directory) 
pwd: δείχνει το directory που βρίσκομαι 
cd / cd <directory>: αλλάζει directory δίνοντας το νέο π.χ. cd /u /kostas. Aν δεν δηλωθεί directory τότε μας μεταφέρει αυτόματα στην περιοχή μας. cd .. (μας πάει ένα ιεραρχικό επίπεδο επάνω - 2 τελείες) 
mkdir / mkdir <direcrory>: δημιουργώ νέο directory κάτω από αυτό που βρίσκομαι 
wc wc <αρχείο>: μετράει τις γραμμές, τις λέξεις και τους χαρακτήρες (bytes) σε κάποιο αρχείο. 
Oρίσματα: -l (γραμμές μόνο), -w (λέξεις μόνο), -c (χαρακτήρες μόνο) 
grep / grep <γραμματοσειρά> <αρχείο>: ψάχνει για κάποια συγκεκριμένη σειρά χαρακτήρων σε κάποιο αρχείο και εμφανίζει την αντίστοιχη γραμμή του αρχείου. 
Ορίσματα: -n (εμφανίζει και τον αριθμό της γραμμής), 
-v (τις γραμμές που δεν περιέχουν την γραμματοσειρά) 
sort / sort <αρχείο>:  ταξινομεί το περιεχόμενο του αρχείου 
Ορίσματα: -b (αγνοεί τα κενά στην αρχή της γραμμής) 
-f (αγνοεί την διαφορά πεζών-κεφαλαίων) 
-r (αντίστροφη ταξινόμηση) 
diff / diff <αρχειο1> <αρχείο2>:   βρίσκει τι διαφορές υπάρχουν σε δύο αρχεία 
man / man <εντολή>:  manual on-line, εγχειρίδιο χρήσης 
chmod: chmod <βαθμός ασφαλείας> <directory>/<αρχείο(α)>: Καθορίζει το επίπεδο προστασίας αρχείων. 
Ορίσματα: + (προσθήκη δικαιώματος) - (αφαίρεση) 
chmod -r file1 (αφαιρεί το δικαίωμα ανάγνωσης από τους άλλους) 
chmod +wx file1(προσθέτει το δικαίωμα αλλαγής και εκτέλεσης του αρχείου)

Μερικές ακόμη χρήσιμες εντολές/εργαλεία 

Περιβάλλοντα φλοιών (shells) και εργασίας 
Οπως θα δούμε παρακάτω ο χρήστης επικοινωνεί με το σύστημα μέσω κάποιου λογισμικού που ονομάζεται shell (φλοιός). Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει το αυτό περιβάλλον εργασίας και να το προσαρμόσει στις ανάγκες του. Για παραθυρικό περιβάλλον εργασίας απαιτείται ο σταθμός εργασίας να είναι "εξυπνος" (PC ή Χ-terminal ή άλλος υπολογιστής, όχι απλό τερματικό).
sh: προγραμματιζόμενη γλώσσα εντολών (φλοιός, shell) 
csh: άλλη προγραμματιζόμενη γλώσσα εντολών (φλοιός, shell) 
tcsh: και άλλη προγραμματιζόμενη γλώσσα εντολών (φλοιός, shell)
ksh:  και άλλη προγραμματιζόμενη γλώσσα εντολών (φλοιός, shell)

bash: και άλλη προγραμματιζόμενη γλώσσα εντολών (φλοιός, shell)
Χ-Windows: Παραθυρικό περιβάλλον εργασίας (το πιό παλιό)
Motif:  και άλλο παραθυρικό περιβάλλον εργασίας 
Open Windows:  και άλλο παραθυρικό περιβάλλον εργασίας 
SunView: και άλλο παραθυρικό περιβάλλον εργασίας 

CDE: και άλλο παραθυρικό περιβάλλον εργασίας 

Στο ΤΕΙ Ηρακλείου είναι διαθέσιμα, σε διάφορα συστήματα, όλα τα παραπάνω shells και windows

Εργαλεία για τη δημιουργία περιβάλλοντος του χρήστη:
env: εμφανίζει διαφορες πληροφορίες (τιμές μεταβλητών κυρίως) που αφορούν το περιβάλλον εργασίας του 
history: δίνει κατάλογο προηγουμένων εντολών που έχουν εκτελεστεί (στο csh). Χρήσιμος μηχανισμός που μας επιτρέπει την ευκολη επανάληψη εντολών. 
alias: αλλαγή ονομάτων εντολών (ψευδώνυμα). Μηχανισμός που είναι ενσωματωμένος στο csh. Mε την βοήθεια αυτού του μηχανισμού οι χρήστες του ΤΕΙ μπορούν εξ' ορισμού να χρησιμοποιούν τις αντίστοιχες εντολές του MS-DOS. 
cal: ημερολόγιο (π.χ. cal 3 1991) 
passwd: δίνει δυνατότητα αλλαγής του password. Σττο ΤΕΙ Ηρακλείου χρησιμοποιείστε καλύτερα την yppasswd ώστε με τυχόν αλλαγή του password να ενημερώνονται όλα τα συστήματα των εργαστηρίων. 
ps: δείχνει ποιές επεξεργασίες εκτελούνται όταν εκτελείται η εντολή 
kill: τερματίζει ("σκοτώνει") κάποια επεξεργασία (process). Πρεπει να είναι γνωστός ο αύξων αριθμός της επεξεργασίας 
nice: μας δίνει την δυνατότητα να αλλάξουμε την προτεραιότητα κάποιας εργασίας 
user: ποιοί χρήστες δουλεύουν στο σύστημα 
what: ποιός χρησιμοποιεί το σύστημα και τι κάνει 
sleep: sleep 20; ανενεργός για 20 sec. Χρήσιμο εργαλείο σε ορισμένες εφαρμογές. 
stty: θέτει  και δείχνει τους παραμέτρους ελέγχου για το τερματικό σας (ποίος χαρακτήρας διορθώνει, ποιός τερματίζει μία διαδικασία, ταχύτητα κ.α.) 
calendar: υπενθυμίζει εργασίες 
at: μας δίνει την δυνατότητα να ορίσουμε χρονικά πότε να εκτελεστεί κάποια διαδικασία 

Εργαλεία για προγραμματιστές
as: assembler 
cc: C compiler 
pc: pascal compiler 
f77: fortran compiler 
prolog: Prolog interpreter 
awk: γλώσσα διαχείρισης γραμματοσειρών σε αρχεία 
make: εργαλείο ανάπτυξης και συνδυασμού πηγαίου κώδικα

Εντολές για διαχείριση αρχείων / directories 
file: βρίσκει τον τύπο αρχείου 
find: εντοπίζει το path συγκεκριμμένου αρχείου 
compress: συμπίεση αρχείων 
dc/bc: calculators για διάφορες πράξεις 
rmdir: διαγράφει directory όταν δεν περιέχει αρχεία (προσοχή!) 
mvdir: μετακινεί directories 
tar: είδικη εντολή του UNIX για αρχειοθέτηση αντιγραφή files/directories σε άλλες περιφερειακές μονάδες (ταινίες, δισκέττες κ.α). 
cpio:  εντολή αντίστοιχη του tar, ομως με διαφορετικό όμως τροπο χρήσης και  format αρχείων
pax:   εντολή αντίσοιχη του tar και του cpio με προδιαγραφές POSIX που αναγνωρίζει τα format των δύο προηγούμενων εντολών. 
dd: αντιγράφει files/directories/περιφεριακές μονάδες σε άλλα αρχεία και περιφερειακές μονάδες ταινίες, δισκέττες, δίσκους (πολύ ισχυρή εντολή καθώς είναι σε θέση να κάνει byte-byte επεξεργασία) 
pr: το ιδιο με το cat με δυνατότητες μορφοποίησης του κειμένου 
od: oκταδική/δεκαεξαδική εμφάνιση αρχείου (εξαιρετικά χρήσιμη σε προγραμματιστές) 
pg: Παρόμοιο με την εντολή more 
tail: εμφανίζει τις τελευταίες γραμμές του αρχείου 
head: εμφανίζει τις αρχικές γραμμές του αρχείου 
ln: συνδέει αρχεία μεταξύ τους (πολύ χρήσιμο καθώς αποφευγουμε πολλαπλά αντίγραφα αρχείων) 
lpr: τυπώνει στον εκτυπωτή (lp στο System V) 
lpq: τι εργασίες υπάρχουν για εκτύπωση (BSD systems)
lpstat: δείχνει σε τί κατάσταση βρίσκονται οι εκτυπώτες του συστήματος (System V) 

Εργαλεία για ηλεκτρονική συννενόηση χρηστών/μηχανών
mail: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο 
msgs: εμφανίζει μηνύματα σε όλους τους χρήστες με την βοήθεια του mail 
talk: αμφιδρομη επικοινωνία με άλλο χρήστη 
write: στέλνω μήνυμα σε άλλο χρήστη 
wall: στέλνω μηνύματα σε όλους τους χρήστες που είναι login 
cu/tip: δυνατότητα κλήσης άλλου UNIX συστήματος 
uucp: επικοινωνία μεταξύ συστημάτων UNIX 
uux: απομεμακρυσμένη εκτέλεση προγράμματος 
rlogin: Σύνδεση με άλλο μηχάνημα (rlogin <IP address> - Internet) 
telnet: Συνδεση με άλλο μηχάνημα (telnet <IP address> - Internet) 
uuencode: μετατροπή αρχείου σε μορφή κειμένου (ascii) ώστε να είναι ευκολη η μεταφορά του στο δίκτυο 
uudecode: το αντίθετο του uuencode, επαναφέρει το αρχείο στην αρχική του μορφή 

Επεξεργασία κειμένου
nroff/troff: επεξεργαστές κειμένου 
cmp: σύγκριση αρχείων 
ex: editor (συντάκτης κειμένου -γραμμής και οθόνης) 
spell: διόρθωση ορθογραφικών λαθών στα αγγλικά 
tr: αλλάζει (μετατρέπει) χαρακτήρες 
sed: stream editor (batch μετατροπές αρχείων) 
split: μοίρασμα αρχείου

Παιχνίδια 
backgammon, σκάκι, fortune, κ.λ.π. Δοκιμάστε τα, αν τα βρείτε, συνήθως βρίσκονται είναι στο directory /usr/game).